Midden oktober was ik in Prilep in Noord-Macedonië. Het lokale CHE team is daar al een paar jaar actief in twee Roma gemeenschappen. Samen met een team van Amerikaanse artsen deden ze een medische screening onder de kinderen daar. Deze twee gemeenschappen liggen naast elkaar aan de rand van de stad en zijn eigenlijk min of meer illegaal gebouwd: kris kras, zonder bouwvergunning, met veelal modderpaden als wegen.
Dat betekent dus ook: geen stromend water, geen riolering. Stroom is er wel, maar dat wordt meestal illegaal afgetapt, oftewel: gestolen. De leefomstandigheden van deze gemeenschappen zijn ronduit erbarmelijk. Het water dat ze drinken komt uit een hoger gelegen reservoir uit de bergen en is eigenlijk irrigatiewater, vol met chemicaliën, met veel ziekte als gevolg. Het percentage analfabetisme is schrikbarend hoog, in een van de twee dorpen gaat meer dan 60% van de kinderen niet naar school.
Daar werd dus deze medische screening gehouden: lengte en gewicht werd opgemeten, zichtcontrole, bloedtest, gebitscontrole, hart-, long- en buikcontrole; en verder wat algemene vragen over leefomstandigheden, voedselzekerheid, schoolgang, medische zorg etc. Bij het laatste station werd de geestelijke welstand gecheckt en het Evangelie uitgelegd aan de hand van een armbandje met vijf kleuren kralen.
De resultaten werden na twee dagen screening in een community meeting aan de gemeenschap voorgelegd, met de vraag of zij zelf graag een gezondere toekomst voor hun kinderen wilden. Dat wilden ze natuurlijk graag, en op de vraag hoe dat doel bereikt kon worden, kwamen er een paar dingen naar voren: schoon water, afval opruimen, onderwijs en gezonder gaan eten. Aan het eerste en tweede wordt meteen gewerkt, want er is een project gaande om schoon water uit de grond te pompen en via reservoirs in het dorp te krijgen. In ruil hiervoor moet de gemeenschap wel hun eigen zwerfvuil gaan opruimen. Het derde is iets wat op langere termijn moet inslijten, maar nummer vier is iets wat het plaatselijk CHE team kan oppakken om aan de gemeenschap te leren: zelf groente gaan verbouwen om hun gezin mee te voeden. Het kost niet veel geld, maar kan wel een diepgaande impact hebben.
Zo’n screening is een bijzonder middel om een inkijkje te krijgen in het leven van een gemeenschap. En ook een instrument om mensen aan het nadenken te krijgen over verbetering van hun eigen omstandigheden. Dat is waar we als CHE voor willen staan: ontwikkeling, die bij de mensen zelf vandaan komt.
